Büyüme doğumla başlayıp epifizlerin kapanmasına dek uzanan embriyo dönemi , doğum - ergenlik arası ve ergenlik dönemi büyümeyi içeren bir süreçtir. Büyüme bir bütün olmakla birlikte genellikle boy büyümesinin izlenmesiyle değerlendirilir.
Erkeklerde 12 - 16 yaşları arasında ortalama 27.5 cm boy uzar. Erkeklerde ergenlik dönemi boy uzaması 9.4cm / yıl a ulaşabilir. Erkek çocuklarda büyüme atağı ergenliğin sonuna doğru , kızlarda menarş öncesi gözlenir. Kızlarda pubertal (ergenlik) büyüme hızı 8.3 cm / yıl dır.. Puberte (ergenlik) döneminde ortalama 20.5 cm boy kazanırlar. Kemik yaşı erkeklerde 15 kızlarda 13 olunca son boyun %95 i , erkeklerde 18 yaşta, kızlarda ise 16 yaşta son boyun %98.5 i kazanılmış demektir. Erkeklerde 18 kızlarda 16 yaşından sonra kemik uclarındaki plankların kapanmasından dolayı büyüme büyük ölçüde duruyor. Bu yaşlardan sonra en fazla 1-2 cm'lik uzama görülüyor.
BOY KISALIĞININ SEBEBLERİ
Kişinin nihai boyunu etkileyen en önemli etken genetik şifre olsa da, tüm dünyada boy kısalığının nedenlerinden biri de beslenme yetersizliği. Çocuğun boyunun uzun yada kısa olmasında anne babanın kalıtsal etkilerinin yanı sıra, doğumdan ergenlik çağına kadar olan dönemdeki beslenmenin etkisi de bulunmaktadır.Fakat uzmanlar, herşeyi beslenme biçimine ya da daha iyi beslenmeye bağlamanın, işi fazla basite indirgemek olduğunu söylüyorlar . Görünen o ki asıl önemli olan , ilk bir-iki yılki büyüme hızımız. Bu dönem , yetişkinlikte ulaşmış olacağımız boyu belirliyor, ve herşey de tümüyle nasıl beslendiğimize bağlı değil. Yaşamın ilk birkaç yılı , büyüme hızının da en yüksek olduğu dönem ; özellikle de bacaklardaki uzun kemiklerde. Bacak uzunluğu nihai boy uzunluğunun en önemli belirleyicisi. Olumlu sosyoekonomik koşulların bir sonucu olan iyi beslenme ve benzeri getirilerin , bebeklerin daha hızlı büyümelerine katkısı olduğu da bir gerçek.
BOY UZATAN SPORLAR NELERDİR-BASKETBOL GİBİ SPORLAR BOYU UZATIR MI?
Boy uzamasında düzenli yapılan, basketbol ve yüzme gibi sporların faydası olduğuna inanılıyor. Ancak basketbol ya da voleybolun boyu uzattığına dair kesin bir veri bulunmuyor. Bazı araştırmacılar bu tür sporların boy üzerindeki etkisinin ikincil bir etki olduğu, yani kişinin genel sağlığına yaptığı olumlu etkilerin sonucunda genel vücut gelişimini etkilediği, bu neden boy uzamasına katkıda bulunduğunu söylüyor.
BOY UZATICI İLAÇLAR HANGİLERİ-BOY UZATMAK İÇİN İLAÇ VAR MI?
Büyüme hormonu dışında boy uzamasını sağlaya vitamin ya da ilaç yok. Boy kısalığına yol açan bazı hormon yetmezliklerinde ve hastalıklarda, testosteron ya da tiroid hormonu desteği gerekebiliyor. Bu nedenle boy kısalığına yol açan sebebin bulunması, boyu uzatmak için atılması gereken en önemli adım. Büyüme hormonu eksikliğinde uygulanan tedaviyle istenilen büyüme hızına ulaşmak mümkün olabiliyor. Eğer büyüme hormonu normal değerlerdeyse yani hormon eksikliği yoksa yine hormon takviyesiyle 5-6cm lik uzama sağlanabiliyor.
Herhangi bir nedene bağlanamayan boy kısalıklarında, yapılması gerekenler, alınması gereken önlemler çocukluk çağında başlıyor. Ancak, sağlıklı beslenme ve düzenli spor yapılmasına karşın bu kişiler genetik olarak belirlenmiş boylarını en fazla 5-10 cm aşabiliyor.Kişinin ileride ulaşacağı boy, anne ve babasının boyuyla orantılı. Bir çocuğun ulaşacağı nihai erişkin boyu, anne ve babanın boyuna göre hesaplamak mümkün.
Kaynaklar:
Prof. Dr. Selim Kurtoğlu Erciğes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı
TÜBİTAK Bilim Teknik Dergisi Kasım 2005 Sayısı
TÜBİTAK Yeni Ufuklar İnsan Vücudu
TÜBİTAK Yeni Ufuklar Erkek Sağlığı
Hiç yorum yok